Een taaltrip zonder paspoort

Misschien ken je het: je belandt nietsvermoedend in een onbekende context en hebt ineens een gratis vakantie-ervaring te pakken. Denk aan twee tieners die praten over een game, een telefoontje met de Belastingdienst, of een verjaardag waar je tussen twee experts in polymeerchemie komt te zitten.

‘Excuse me?’ Je hoort wel wat er gezegd wordt, maar begrijpt er geen bal van.

We omgeven ons vaker dan we denken met taal die we niet verstaan. En dat geeft niet altijd een fijn gevoel. De vraag is: hoe zorg je dat iedereen zich welkom voelt via de taal die je kiest?

I’m an alien

Oooh-oh, I’m an alien, I’m a legal alien, I’m an Englishman in New York…
Sting schreef het nummer over de flamboyante Engelse schrijver Quentin Crisp, die in de jaren ’70 naar New York verhuisde. Een vreemde eend in de bijt, op vele manieren.

Toen ik begin 2020 startte bij Seats2meet Utrecht, hoorde ik mezelf dat liedje neuriën in de trein terug naar huis. Ik was gevraagd om me tegen de storytelling aan te bemoeien — natuurlijk wilde ik dat! Dus ik dook in het Seats-universum: boeken, filmpjes, gesprekken. En toen hoorde ik dit:

“Samengevat is dat dus een kwestie van vertrouwen op die asynchrone wederkerigheid, met als uitgangspunt het transforium-model. En daar komt dus geen monetair kapitaal aan te pas! Het is één en al serendipiteit, ons ecosysteem.”

Underdog-effect

‘Excuse me?’
Na een paar weken zat ik aan tafel met het team en het duizelde me. Ik kon geen chocola maken van de informatie. Of nou ja — ik voelde me vooral alsof ik mijlenver achterliep. En dat gaf me, ondanks mijn ervaring in mijn eigen vakgebied, toch een underdog-vibe.

Alsof ik me tussen allemaal gave dingen bevond, maar als enige niet meedeed. En ik dacht: wat als ik niet de enige ben die zich zo voelt?

Een baal door taal

Het is zelden met opzet, maar toch zorgt ‘vreemde’ taal voor afstand. Dat kan letterlijk een andere taal zijn (wie ooit als niet-Limburger op een terras in Maastricht zat, weet waar ik het over heb 😉), maar ook de specifieke taal die mensen onderling gebruiken. Afkortingen, vaktaal, straattaal, inside jokes — ze kunnen ervoor zorgen dat iemand zich buitengesloten voelt.

En dat terwijl we meestal het tegenovergestelde willen: we willen mensen zich juist welkom laten voelen. Zeker in een open netwerkorganisatie als Seats2meet Utrecht, waar diversiteit de magie maakt. Dus: wat kunnen we doen?

Change the lingo

De oplossing is even eenvoudig als complex: kies bewust voor toegankelijke taal. Gebruik woorden die helder zijn en begin eens met het opnieuw bekijken van hoe je jezelf of je organisatie omschrijft. Zijn je woorden abracadabra, of all-inclusive? Vraag mensen om mee te kijken. Via je socials, uit je netwerk.

Lege containerbegrippen als ‘betrouwbaar’ of ‘creatief’ mogen bij het vuilnis, net als onnodig ingewikkelde termen. Zo heet ‘asynchrone wederkerigheid’ bij Seats2meet tegenwoordig: het vertrouwen dat delen iets oplevert. En monetair kapitaal? Gewoon: geld.

Now you’re talking

Het bewust aanpassen van je taal is misschien wel de mooiste training in inclusiviteit die er is. Want door je woorden te bevragen, verandert je blik. En je brein. We gaan elkaar beter begrijpen — en dat maakt ons liever naar elkaar.

En als je iets niet begrijpt? Neem dan geen voorbeeld aan mij, met m’n klotsende oksels en mijn underdog-complex. Maar stel een vraag. Daarmee help je jezelf én de ander. En vooral: ga uit van goede intenties. Dan komen we er wel.

Note voor de lezer

Ik heb deze tekst zeker 33 keer herschreven. Woorden uitgeprobeerd, mensen mee laten lezen, de term ‘Calimero-effect’ vervangen door ‘underdog-effect’...

En toch weet ik zeker dat ik dingen heb gemist. Want niemand is helemaal inclusief. Simpelweg omdat we niet in elkaars hoofd kunnen kijken. En dat idee? Dat ontspant.

Heb je een aanvulling of suggestie? Ik hoor het graag via kristel@storytellingburo.nl